DOĞA VE İNSAN




COĞRAFYA
İnsanın içinde yaşadığı çevrenin doğal özelliklerini, insan-doğal çevre etkileşimini ve bu etkileşim
sonucu insanın ortaya koyduğu beşeri ve ekonomik etkinlikleri, kendi prensipleri çerçevesinde inceleyen bilim dalına coğrafya adı verilir.



Coğrafya bilimi Dünya'yı tanıyarak amacına ulaşmayı yöntem olarak belirlemiştir. Onun için coğrafya Dünya'nın geçmişini bilir, şimdiki durumunu öğrenir ve geleceği tahmin etmeye çalışır.

İnsanların ve diğer canlıların yaşama ortamı bulduğu çevreye "doğal çevre" denilmektedir. Doğal
çevre ile insan sürekli etkileşim içerisindedir. Doğal çevredeki şartların insan yaşamına büyük etkisi bulunmaktadır. İnsanların beslenmelerini, karakterlerini, yaşam tarzlarını, giyinme ve barınma şekillerini doğal çevre büyük ölçüde etkilemektedir.

Eskimoların beslenme kültürüne baktığımızda balığın önemli bir yere sahip olması, Ekvator kuşağında yaşayan insanların giyinme ihtiyacının son derece sınırlı ve hatta birkaç yaprak ile bütün bir seneyi geçirmeleri, Ilıman kuşakta yaşayan insanların mevsimlere göre farklı kıyafet tercihleri gibi.

Doğal çevrenin konut yapımında kullanılan malzemeler ve mesken tipleri üzerinde de önemli bir etkisi vardır. İskandinav ülkelerine baktığımızda kar yağışının son derece fazla olması sonucunda çatı kısımlarının son derce dik olması, Ülkemizde Karadeniz Bölgesi’nde kırsal kesimde ahşap meskenlerin, Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nde ise kerpiç meskenlerin tercih edilmesi doğal çevrenin kontrolü altındadır.

 İnsanların yaşadığı bu doğal ortam dört ana unsurdan oluşmaktadır.
  1. Atmosfer (Havaküre)

Dünya'yı saran gaz tabakasıdır. İçerisinde değişik özellikler bulunan bir çok gazı bünyesinde barındırır.

  1. Litosfer (Taşküre)

 Yerkürenin katılaşmış kabuk kısmı olan katmanıdır. Taşküre, yerkabuğu ve yer şekillerinden oluşur.
  1. Hidrosfer (Su Küre)

Yeraltı ve yerüstü sularından oluşan katmandır.


  1. Biyosfer (Canlılar Küresi)

Yeryüzündeki bütün canlıların oluşturduğu ortamdır.

Doğada yer alan bu dörtlü daima birbirleri ile etkileşim içerisindedir. Bu etkileşim korunduğu müddetçe olumsuz bir durum söz konusu olmamaktadır. Fakat bu döngü genellikle insanlar tarafından bozulmakta ve beraberinde birçok sorun ortaya çıkmaktadır.



COĞRAFYA'NIN İLKELERİ

1.     Dağılış İlkesi

Coğrafyanın en önemli  ilkelerden biridir. Doğal ve beşeri olayların yayılış alanlarını gösterir.
Dağılışı yapılabilen olay ve olgular coğrafyanın inceleme alanına girmektedir. Örneğin; yeryüzünde
Nüfusun dağılışı, tarım ürünlerinin, hayvan ve bitki topluluklarının, yer şekillerinin dağılışı gibi.


2.     İlişki - Bağlılık İlkesi

Coğrafi olayların incelenmesinde aralarındaki bağlılığı göz önüne alan ilkedir. Örneğin; Genç
oluşumlu araziler ile deprem arasındaki ilişki, Güneş ışınlarının geliş açısı ile sıcaklık arasındaki ilişki gibi.

3.     Neden - Sonuç ilişkisi

Coğrafi olayların oluşum nedenlerini ve sonuçlarını inceleyen ilkedir. Örneğin; Neden gece - gündüz süreleri yıl içinde değişir? Neden aynı anda farklı yarımkürelerde farklı mevsimler yaşanır? gibi.


0 yorum:

Yorum Gönder